Pamiątki Polaków z dawnych Kresów Wschodnich
18 grudnia 2025
Jerzy Rudnicki, historyk
Po II wojnie światowej we Wrocławiu dokonała się niemal całkowita wymiana ludności. Miasto zniszczone po Festung Breslau wymagało odbudowy budynków oraz ukształtowania nowej tożsamości społecznej. Ten rozdział historii tworzyli Polacy ze wschodnich województw II Rzeczypospolitej.
Przesiedlenia po 1945 roku były związane ze zmianą granic. Szacuje się, że z terenów Wrocławia wysiedlono ok. 200-300 tys. Niemców. Ich miejsce zajęli Polacy i przedstawiciele wielu mniejszości etnicznych, narodowych z dawnych kresów, które na mocy porozumień jałtańskich i poczdamskich zostały włączone w granice Związku Radzieckiego.
Spora część przesiedleńców na Ziemie Zachodnie pochodziła z dawnych Kresów Wschodnich (m.in. Lwów, Stanisławów, Tarnopol). To właśnie ich tradycje i obyczaje wywarły ogromny wpływ na dzisiejszy charakter miasta. Popularnym dziełem opisującym ten proces była seria filmów Sylwestra Chęcińskiego „Sami Swoi”. Rzeczywistość przyjazdu do „nowej Polski” była jednak inna. Osoby zmuszone do opuszczenia swojego miejsca zamieszkania mogli zabrać ze sobą niewiele.
Obecność dziedzictwa dawnych Kresów do dziś widoczna jest we Wrocławiu. Największe uczelnie (Uniwersytet Wrocławski, Politechnika Wrocławska) niosą doświadczenia kadry naukowej profesorów z Uniwersytetu Jana Kazimierza czy Politechniki Lwowskiej. Mamy też ogrom spuścizny lwowskiej, zgromadzonej m.in. w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskim, jak również w kościołach i parafiach na Dolnym Śląsku.
We wrocławskich domach, muzeach, kościołach do dziś przechowywane są pamiątki, relikwie, księgi, obrazy, dzwony ocalone przed zniszczeniem – pomniki tożsamości tych, którzy odbudowali Wrocław, a dziś miasto tworzą ich potomkowie.
Gościem audycji jest Jerzy Rudnicki z Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu. Emisja 18 grudnia po godz. 20:00
Posłuchaj:
Audycja we współpracy z Centrum Historii Zajezdnia.