Z okazji jubileuszu 10-lecia centrum wiedzy o wodzie Hydropolis zwiedzający mogą odkryć nowe przestrzenie. Po raz pierwszy udostępniono zabytkową Kotłownię Wschodnią. Z kolei na dachu budynku Hydropolis powstała zielona strefa relaksu z lunetą. Można przez nią wypatrzyć krasnala w oknie zabytkowej Wieży Ciśnień – symbolu wrocławskich wodociągów.

Kotłownia Wschodnia to jeden z najstarszych i najcenniejszych obiektów inżynieryjnych w kompleksie „Na Grobli”. To właśnie tutaj, 1 sierpnia 1871 roku, rozpoczęła się historia Zakładu Produkcji Wody „Na Grobli”.

– Budowa nowożytnych wodociągów, z których pewne elementy służą nam do dziś, rozpoczęła się jeszcze w 1867 r. Ich projektantem był angielski inżynier z Berlina, dr inż. John Moore, a nadzór nad realizacją sprawował miejski radca budowlany Carl Zimmermann. Co ciekawe, to właśnie Zimmermann nadał Wieży Ciśnień i jej pierwszej wschodniej kotłowni parowej wygląd, który do dziś podziwiamy – mówi Witold Ziomek, prezes Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu.

Nowy zakład ulokowano na lewym brzegu Odry, w widłach uchodzącej do niej rzeki Oławy. Takie położenie pozwalało uniknąć zanieczyszczeń gospodarczych i sanitarnych, które trafiały do rzeki z terenów miejskich pozbawionych kompleksowej kanalizacji.

W skład zakładu wchodziły: 50-metrowa wieża wodna o rzucie zbliżonym do kwadratu (31 x 32 m), przylegająca od wschodu kotłownia parowa z 44-metrowym kominem oraz dwa filtry powolne – baseny z piaskiem i żwirem, które oczyszczały wodę.

W początkowym okresie dobowa dostawa wody dla miasta wynosiła 12 tys. m³, jednak moce przerobowe zakładu pozwalały na zwiększenie tej wartości nawet do 18,5 tys. m³. Miało to zaspokoić potrzeby aż 200 tys. mieszkańców. Koszt budowy kompleksu wyniósł 3 mln marek, z czego wieża wodna i kotłownia pochłonęły 0,5 mln marek.

Choć najbardziej rozpoznawalnym symbolem dawnego systemu wodociągowego pozostaje zabytkowa Wieża Ciśnień przy ul. Na Grobli, to tuż obok niej kryje się obiekt o równie kluczowym znaczeniu – Kotłownia Wschodnia. Przez dekady pozostawała zamknięta dla zwiedzających, skrywając swoje industrialne sekrety. W 2022 r. została wpisana do rejestru zabytków, a dziś – po rewitalizacji trwającej od 2016 r. i obejmującej m.in. remont dachu, renowację komina oraz prace elewacyjne i stolarskie – otwiera się na gości Hydropolis.

Podczas specjalnej trasy z przewodnikiem można zajrzeć do wnętrza dawnego serca zakładu, poznać zasady działania historycznych pomp, silników i kotłów, a także usłyszeć opowieści o tym, jak dawniej uzdatniano wodę.

– Przed wami prawdziwa „podróż w czasie”. W trakcie zwiedzania odkrywamy miejsca, które przez dekady były niedostępne, pokazujemy potężne maszyny, ale też świadectwa przeszłości, jak np. ślady po kulach z II wojny światowej – zdradza Przemysław Gałecki, wiceprezes MPWiK, odpowiedzialny m.in. za Hydropolis. – Mimo, że zabytkowa Wieża Ciśnień nie jest bezpośrednio dostępna dla zwiedzających, teraz można ją zobaczyć dzięki filmowi wykonanemu z drona. Przelot rozpoczyna się przy tzw. ujęciu zatokowym, AI w ciągu kilku sekund przenosi nas z XIX wieku do współczesności, a następnie dron wlatuje do środka wieży.

Emisja 18 listopada po godz. 16:00

Posłuchaj:

Cz. 1.

Cz. 2.

Cz. 3.

Cz. 4.

Fot. mat. pras.