13 kwietnia od wielu lat obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Dzień, który upamiętnia rocznicę opublikowania przez Niemcy w 1943 roku informacji o odkryciu w Katyniu masowych grobów oficerów Wojska Polskiego, zamordowanych przez NKWD w 1940 roku. Natomiast 10 kwietnia wspominaliśmy 96 ofiar tragedii Smoleńskiej. W katastrofie zginęli najwybitniejsi przedstawiciele naszego narodu na czele z prezydentem Lechem Kaczyńskim i prezydentem RP na uchodźstwie – Ryszardem Kaczorowskim. Tego dnia chcieli oddać hołd ofiarom Zbrodni Katyńskiej i tym samym upomnieć się o pełną prawdę związaną z tym straszliwym ludobójstwem.

W tym roku mijają 83 lata od momentu ujawnienia prawdy o dramatycznej historii w dziejach naszego narodu. Tradycyjnie spotkaliśmy się pod Dębami Pamięci, by uczcić pamięć bohaterów, którzy  z rozkazu Stalina zginęli z rąk sowieckich oprawców. Specjalny montaż słowno-muzyczny przygotowany został przez uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 w Trzebnicy pod kierunkiem pani Krystyny Janowskiej oraz pani Aleksandry Olkowskiej. Za ofiary pomodlił się ks. Andrzej Uruski. Do zebranych przemówienie wygłosił burmistrz Marek Długozima. Poniżej prezentujemy treść przemówienia.

Szanowni Państwo,

W katyńskich lasach, wiosną 1940 roku w okrutny sposób zamordowano jeńców wojennych, kwiat polskiej inteligencji – dowódców, oficerów, żołnierzy, profesorów, lekarzy, artystów, urzędników państwowych, duchownych. Liczba ofiar sowieckiej zbrodni poraża do dziś. Według ustaleń historyków to ponad 22 tysiące obywateli polskiego państwa zamordowanych strzałem w tył głowy. Również przerażające jest to, w jaki sposób próbowano ukryć prawdę o tej zbrodni. Aż do lat 90-tych w sprawie Katynia panowała światowa zmowa milczenia.

Dzięki naszej wspólnej inicjatywie z Panią Jadwigą Janiszewską, od 2008 roku włączamy się w ogólnopolską akcję „Ocalić od zapomnienia…”. Chcemy uczcić nie tylko pamięć Bohaterów Zbrodni Katyńskiej, ale i przywrócić ich sylwetki zbiorowej pamięci narodu. Jestem dumny, że tak wielu młodych ludzi, uczniów naszych szkół, jest zaangażowanych w ten projekt. Dlatego też Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej to dla mnie niezwykle ważna data. Każdego roku 13 kwietnia – w rocznicę opublikowania przez Niemców w 1943 roku informacji o odkryciu w ZSRR masowych grobów, również i my, w Trzebnicy oddajemy hołd wszystkim, którzy polegli za naszą wolność.

Każdy dąb, posadzony na przestrzeni ostatnich lat, jest pomnikiem. Odsyła naszą pamięć w stronę konkretnych osób zamordowanych na rozkaz Stalina w Katyniu, Miednoje, Twerze lub Charkowie.

W Lesie Bukowym zasadziliśmy 13 dębów – dwanaście z nich upamiętnia krewnych trzebnickich rodzin, trzynasty – wszystkie ofiary Golgoty Wschodu. W 2010 lotnicza katastrofa pod Smoleńskiem, w której zginęli najwybitniejsi przedstawiciele naszego narodu – na czele z prezydentem Lechem Kaczyńskim i prezydentem RP na uchodźstwie Ryszardem Kaczorowskim – dopisała tragiczny rozdział do jakże już okrutnej historii. Ci, którzy lecieli, by upomnieć się o pamięć i honor poległych, sami zginęli.

Rok później podjąłem decyzję, by obok naszych Dębów Pamięci wyrósł kolejny – dąb upamiętniający ofiary smoleńskiej katastrofy lotniczej. W tym roku obie te daty 1940 i 2010  zostały złączone w sposób jeszcze bardziej symboliczny. Bowiem obchody katastrofy smoleńskiej, ze względu na przypadające w tym roku Święta Wielkanocne, zostały przesunięte i w ten sposób, w tym samym czasie, mogliśmy pochylić się w wielkiej zadumie i wielkim żalu nad trzynastą rocznicą katastrofy smoleńskiej i osiemdziesiątą trzecią rocznicą ujawnienia zbrodni katyńskiej.

Trzebnica jest przedstawiana jako enklawa patriotyzmu. Mamy w naszym wiele ważnych pomników i obchodzimy wiele ważnych wydarzeń o charakterze patriotycznym. Wierzę, że pamięć historyczna musi być przekazywana w niezwykłej sztafecie pokoleń. Tak, mamy szansę „Ocalić od zapomnienia”. Ludzi i ich czyny.

I choć ostatni rok mocno zachwiał naszą wiarę w powtarzane słowa: Nigdy więcej. Wojny. Totalitaryzmu. Bezbronnych ofiar. To obecne wydarzenia na Ukrainie, trwająca od ponad roku już wojna z Rosją, są dla nas kolejnym zadaniem.  Każą nam na nowo z drżeniem serca myśleć o wartości najwyższej – o wolności. Wolności, która – jak pisał święty Jan Paweł II – jest człowiekowi dana i zadana, by ukazywała prawdę o dobru.

Dzisiaj, gdy patrzymy w stronę Ukrainy, słyszymy: Irpień, Borodzianka, Hostomel, Bucza. Eksperci coraz częściej mówią, że w Donbasie są setki takich miejsc jak Bucza… Z niedowierzaniem obserwujemy skalę zła, które dzieje się niejako na naszych oczach. Prześladowania, więzienie, tortury, strzały w tył głowy. Już raz tę lekcję historii przechodziliśmy. Ale mimo naszego niedowierzania, a właściwie może czasem wbrew naszemu poczuciu bezsilności i bezradności – nie może nam zabraknąć determinacji i odwagi, by nazywać rzeczy po imieniu – by zbrodnia była zbrodnią, by winnych osądzić, a pamięć zachować.

Nie ma już dziś wśród nas tych, którzy byli częścią historii Dębów Pamięci. Świadków tamtych czasów. W ich rodzinach były ofiary tej niepojętej zbrodni. W ostatnim czasie odeszli od nas Zasłużeni dla Gminy Trzebnica pani Jadwigi Jezioro-Swędzioł oraz pan Adam Kempa. Pamiętajmy dziś także i o nich.

Na koniec pozwólcie Państwo, że przeczytam fragment wiersza pt. Katyń Feliksa Konarskiego:

 Strzęp zielonego munduru,

Kartka z notesu wydarta

Albo baretka spłowiała,

Pleśnią katyńską przeżarta.

I tylko p a m i ę ć została

Po tej katyńskiej nocy…

Pamięć n i e  d a ł a się zgładzić,

Nie chciała ulec przemocy

I woła o s p r a w i e d l i w o ś ć

I p r a w d ę po świecie niesie –

Prawdę o jeńców tysiącach

Zgładzonych w katyńskim lesie.

Szanowni Państwo,

„Pamięć nie dała się zgładzić. I prawdę niesie po świecie”.

W chwili milczenia i zadumy oddajmy hołd wszystkim poległym – zarówno w 1940 roku w Katyniu, jak i w 2010 roku pod Smoleńskiem – Cześć ich pamięci!

Na zakończenie uroczystości delegacje złożyły kwiaty oraz zapaliły znicze przy Dębach Pamięci oraz pamiątkowej tablicy poświęconej pamięci ofiar tragedii Smoleńskiej.

Więcej zdjęć na stronie trzebnica.pl