Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu zaprasza na konferencję naukową pt. „Biblia w języku polskim w XX i XXI wieku. Historia – strategie translatorskie – język – edytorstwo – znaczenie”.
Wydarzenie odbędzie się już 9-10 grudnia, a okazją do świętowania są jubileusze: 60. rocznica powstania Biblii Tysiąclecia oraz pięćdziesiąta rocznicy wydania Biblii Poznańskiej i Biblii Warszawskiej.
– W 2025 r. obchodzimy potrójny jubileusz najważniejszych przekładów Biblii na język polski, które ukazały się w drugiej połowie XX wieku. Z tej okazji warto dokonać podsumowania, dlatego zapraszamy do udziału w konferencji – mówi ks. prof. Rajmund Pietkiewicz, biblista, pomysłodawca wydarzenia.
To w XX wieku pojawiła się pilna potrzeba nowych tłumaczeń Pisma Św. na język polski, dodaje biblista.
– Chcemy spojrzeć na historię Biblii w j. polskim nie tylko od strony samego przekładu, relacji tekstu polskiego do tekstów oryginalnych, ale też na stronę edytorską i strategie tłumaczeniowe. Do połowy lat 50. wieku XX Polacy używali Biblii Wujka, która przecież ukazała się w 1599 roku! A ewangelicy polscy posługiwali się Biblią Gdańską z 1632 roku, którą tłumaczył Daniel Mikołajewski.
Benedyktyni z Tyńca zainicjowali powstanie Biblii Tysiąclecia, która jest polskim przekładem Biblii z języków oryginalnych, wydanym przez poznańskie wydawnictwo Pallottinum. Jest to jedno z najbardziej znanych wydań Biblii w Polsce, a jednocześnie pierwszy katolicki przekład całej Biblii na język polski od ponad 350 lat. Pierwsze wydanie ukazało się w 1965 roku. Pierwotne wydanie było krytykowane za błędy, dlatego w 1971 roku ukazało się drugie, skorygowane wydanie, a następnie kolejne rewizje.
Obszar badań nad Pismem Św. jest bardzo szeroki, a swój udział w konferencji naukowej potwierdzili naukowcy, teolodzy, bibliści, językoznawcy, historycy z całej Polski. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli JE Abp Józef Kupny, metropolita wrocławski oraz JE Abp Stanisław Gądecki, b. metropolita poznański.
Zapraszamy na całą rozmowę w poniedziałek 8.12 w audycji „Dziś w Kościele”.
PROGRAM KONFERENCJI
9 GRUDNIA 2025, WTOREK
7:00 – Msza św. dla prelegentów i gości konferencji (Dom Notre Dame, ul. Św. Marcina 12, kaplica). Przewodniczy i homilię wygłosi ks. prof. dr hab. Sławomir STASIAK, rektor PWT we Wrocławiu
9:00 – 9:15 – otwarcie konferencji – ks. dr hab. Rajmund PIETKIEWICZ, prof. PWT
Głos zabiorą:
- Ks. mgr Krzysztof BIERNAT SAC, Dyrektor Wydawnictwa Pallottinum (wydawca Biblii Tysiąclecia)
- Ks. dr Tomasz SIUDA, Prezes Zarządu Spółki Święty Wojciech Dom Medialny (wydawca Biblii poznańskiej)
- Mgr Jadwiga ZALISZ, Dyrektor Generalny Towarzystwa Biblijnego w Polsce (wydawca Biblii warszawskiej)
I SESJA – Sesja świadków
moderator: ks. dr hab. Rajmund PIETKIEWICZ, prof. PWT
9:15 – 10:45
- O. Prof. Augustyn JANKOWSKI († 2005), Świadectwo o powstaniu Biblii Tysiąclecia – nagranie z 1999 r.
- Ks. Prof. Jan Kanty PYTEL († 2019), Świadectwo o powstaniu Biblii poznańskiej – nagranie z 2015 r.
- Prof. Irena KWILECKA († 2022), Świadectwo o powstaniu Biblii poznańskiej – nagranie z 2017 r.
- Ks. Prof. Witold BENEDYKTOWICZ († 1997), ks. Prof. Wiktor NIEMCZYK († 1980), bp dr Janusz NARZYŃSKI († 2020), Barbara ENHOLC-NARZYŃSKA († 2019), Paul ELLINGWORTH († 2018), Pierwsze dyskusje nad przekładami dynamicznymi w Polsce – nagranie z 1972 r.
- Pani Mgr Małgorzata PLATAJS, Moje doświadczenia z Biblią.
- Ks. Prof. Antoni TRONINA, Jak powstała Biblia paulistów – nagranie z 2025 r.
- Ks. Prof. Waldemar CHROSTOWSKI, Jeszcze jeden przekład Pięcioksięgu Mojżesza – dlaczego?
- Ks. Prof. Henryk WITCZYK, Jak Biblia Tysiąclecia przeżyła 50 lat.
10:45 – 11:00 – dyskusja
11:00 –11:30 – przerwa kawowa
II SESJA
moderator: ks. dr hab. Wojciech WĘGRZYNIAK
11:30 – 13:30
11:30 – 11:50 – Ks. mgr lic. Marcin JANUSZKIEWICZ (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu), Cechy charakterystyczne przekładu TaNaK-u Izaaka Cylkowa na tle wcześniejszych chrześcijańskich i żydowskich tłumaczeń Biblii na język polski.
11:50 – 12:10 – Dr Andrzej MROZEK (Uniwersytet Jagielloński), Tłumaczenia Biblii z 1926-1932 wg ks. Jakuba Wujka.
12:10 – 12:30 – Dr hab. Łukasz ZAKONNIK (Uniwersytet Łódzki), Kształt edytorski polskojęzycznych Biblii od początku XX wieku do roku 1950.
12:30 – 12:50 – Dr Andrzej LANG (Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT), Przekłady biblijne księdza Eugeniusza Dąbrowskiego (1901-1970).
12:50 – 13:10 – Ks. dr hab. Rajmund PIETKIEWICZ (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu), Biblia poznańska. Źródła archiwalne, historia, znaczenie.
13:10 – 13:30 – dyskusja
13:30 – 14:30 – przerwa, obiad
III SESJA
moderator: ks. prof. dr hab. Dariusz KOTECKI, przewodniczący SBP
14:30 – 16:30
14:30 – 14:50 – Dr hab. Joanna NALEWAJKO-KULIKOV (Polska Akademia Nauk), Polityka przekładowa Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego (BFBS) a polskie tłumaczenia Biblii.
14:50 – 15:10 – Ks. dr Jan ŻAK (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu), Historia i znaczenie Biblii warszawskiej.
15:10 – 15:30 – Prof. dr hab. Tomasz LISOWSKI (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), Polszczyzna Biblii warszawskiej z 1975 r. – język przekładu między tradycją a współczesnością.
15:30 – 15:50 – Dr hab. Kalina WOJCIECHOWSKA, prof. ChAT (Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie), Czy Biblia warszawska potrzebuje rewizji?
15:50 – 16:10 – Dr Krzysztof Jan WOJTYRA (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu), Biblia Ekumeniczna w języku polskim. Znaczenie i miejsce wśród przekładów międzywyznaniowych.
16:10 – 16:30 – dyskusja
17:30 – 19:00 PANEL
Aula PWT, Plan Katedralny 1a (wstęp wolny)
Cruces Interpretum. Teksty biblijne trudne do tłumaczenia
W panelu wezmą udział:
- ks. prof. dr hab. Henryk WITCZYK (KUL),
- ks. prof. dr hab. Mirosław WRÓBEL (KUL),
- ks. dr hab. Wojciech WĘGRZYNIAK (UPJPII)
- dr hab. Kalina WOJCIECHOWSKA, prof. ChAT (ChAT)
- oraz inni bibliści polscy.
Moderator panelu: Daria Detlaf, dziennikarka.
Dyskusja z publicznością.
Podczas wydarzenia będą czynne stoiska wydawców jubileuszowych Biblii:
- Wydawnictwa Pallottinum,
- Wydawnictwa św. Wojciecha
- Towarzystwa Biblijne w Polsce.
19:15–21:00 – kolacja dla prelegentów i gości konferencji
10 GRUDNIA 2025 R., ŚRODA
7:00 – Msza św. dla prelegentów i gości konferencji (Dom Notre Dame, ul. Św. Marcina 12, kaplica). Przewodniczy i homilię wygłosi ks. dr hab. Jan KLINKOWSKI, prof. PWT).
IV SESJA
moderator: ks. prof. dr hab. Mirosław WRÓBEL, dyrektor INB KUL
9:00 – 11:00
9:00 – 9:20 – Prof. dr hab. Jerzy BRZOZOWSKI (Szkoła Główna Mikołaja Kopernika w Krakowie), Problem przypisów i komentarzy w Biblii Tysiąclecia.
9:20 – 9:40 – Ks. dr hab. Roman BOGACZ (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Piąte wydanie Biblii Tysiąclecia w latach 2015-2025.
9:40 – 10:00 – Ks. dr hab. Marcin KOWALSKI (Papieska Komisja Biblijna, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Rewizja tekstów Nowego Testamentu w VI edycji Biblii Tysiąclecia. Współpraca międzynarodowa i założenia projektu.
10:00 – 10:20 – Dr Leszek WANAT (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Zarzućcie sieć… (J 21,6). Biblii Tysiąclecia elektroniczna i internetowa misja na przełomie wieków.
10:20 – 10:40 – Dr hab. Anastazja SEUL (Uniwersytet Zielonogórski), Spojrzenie literaturoznawcy na tłumaczenia ksiąg biblijnych Romana Brandstaettera.
10:40 – 11:00 – dyskusja
11:00 – 11:30 – przerwa kawowa
V SESJA
moderator: ks. dr hab. Adam KUBIŚ, prof. KUL
11:30 – 13:30
11:30 – 11:50 – Dr Monika SZELA-BADZIŃSKA (Politechnika Wrocławska, Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu), „Nowy Testament. Współczesny przekład” (BiZTB 1991). Uwspółcześnienie języka czy zasada ekwiwalencji dynamicznej?
11:50 – 12:10 – Dr hab. Marek PIELA (Uniwersytet Jagielloński), Ekwiwalencja dynamiczna nie tylko w przekładach dynamicznych.
12:10 – 12:30 – Ks. dr hab. Andrzej DRAGUŁA (Uniwersytet Szczeciński), Kaznodzieja czyta przekład Księgi Rodzaju i Księgi Wyjścia Marka Pieli.
12:30 – 12:50 – Prof. dr hab. Michał WOJCIECHOWSKI (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie), Doświadczenie tłumaczenia dosłownie.
12:50 – 13:10 – Dr Piotr JANULEK (Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej), Przekład Nowego Świata: analiza komunikacyjna polityki translatorskiej.
13:10 – 13:30 – dyskusja
13:30 – 14:30 – obiad
VI SESJA
moderator: ks. dr hab. Roman BOGACZ, prof. UPJPII
14:30 – 16:10
14:30 – 14:50 – Ks. dr hab. Adam KUBIŚ (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Biblia Lubelska. Historia, stan obecny, perspektywy.
14:50 – 15:10 – Ks. dr Mariusz GÓRNY SSP (Edycja Świętego Pawła, Częstochowa), Przekład Pisma Świętego Edycji Świętego Pawła.
15:10 – 15:30 – Dr hab. Marcin MAJEWSKI (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), Przekłady Księgi Koheleta w języku polskim – próba analizy i oceny.
15:30 – 15:50 – Dr hab. Piotr GONISZEWSKI (Uniwersytet Szczeciński), Księga Koheleta i jej alternatywny przekład a dialog międzyreligijny.
15:50 – 16:10 – dyskusja
16:10 – 16:30 – przerwa kawowa
VII SESJA
moderator: ks. dr hab. Jan KLINKOWSKI, prof. PWT
16:30 – 18:10
16:30 – 16:50 – Ks. dr hab. Andrzej PIWOWAR (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Tłumaczenie greckich form strony biernej Nowego Testamentu i problemy teologiczne z tym związane.
16:50 – 17:10 – Dr Paweł PLICHTA (Uniwersytet Jagielloński), (Anty)kultura biblijna w Polsce. Jak współczesne reinterpretacje Biblii tworzą dziedzictwo (anty)religijne.
17:10 – 17:30 – Ks. Dr Nikos SKURAS (Aachen, Niemcy), Konieczność rewizji zwrotu μηδὲν διακρινόμενος dla aktualizacji i kontekstualizacji kerygmatu biblijnego.
17:30 – 17:50 – Mgr Jerzy PROKOPIUK (Instytut Badania Rynku i Opinii Społecznej IMAS International Sp z o.o.), Jak Polacy czytają Biblię? Wnioski z reprezentatywnych badań ogólnopolskich 2018–2024.
17:50 – 18:10 – dyskusja
Zakończenie