Gościem Radia Rodzina był prof. Wojciech Kucharski z Centrum Historii Zajezdnia. Historyk opowiadał o swojej najnowszej książce „Wypowiedziane i niewypowiedziane”. Teksty i konteksty odpowiedzi biskupów niemieckich na orędzie biskupów polskich”, a także o zbliżających się obchodach 60. rocznicy wystosowania tego dokumentu, który niewątpliwie miał wpływ na relacje polsko-niemieckie.
Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci z 1965 roku, zakończone słowami „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, było jednym z najważniejszych gestów w powojennej historii Europy.
Profesor Kucharski i jego zespół przyjrzeli się odpowiedzi niemieckiego episkopatu, odkrywając, że powstało aż dziesięć jej wersji.
Tytuł książki – „Wypowiedziane i niewypowiedziane” – odnosi się do tego, co biskupi niemieccy zdecydowali się usunąć z pierwotnych wersji odpowiedzi.
– W pierwszych wersjach bardzo wyraźnie wskazano, że to Polacy rozpoczęli dialog – że to była ich inicjatywa. W finalnej wersji tego już nie ma. Podobnie zniknął kontekst historyczny – informacja, że Polska w wyniku wojny straciła połowę swojego terytorium czy odniesienia do ziem zachodnich – mówi prof. Kucharczyk.
Jak tłumaczy historyk, wynikało to z różnic w sytuacji społecznej i religijnej obu krajów.
– W Niemczech wciąż silne były resentymenty związane z utratą terenów na wschodzie. Biskupi musieli uważać na swoich wiernych – komunikowanie, że granice są nieodwracalne, było dla nich bardzo ryzykowne – dodaje historyk.
Centralną postacią orędzia był kard. Bolesław Kominek – ówczesny metropolita wrocławski.
– Kominek był gotów pójść pod prąd nastrojów społecznych. Wiedział, że jego słowa spotkają się z niezrozumieniem, a mimo to napisał: ‘Przebaczamy i prosimy o przebaczenie’. To była odwaga cywilna i duchowa najwyższej próby – mówi poranny gość.
Profesor Kucharski przypomina, że Kominek świadomie złamał obowiązujący schemat, w którym relacje polsko-niemieckie ukazywano wyłącznie w kategoriach wrogości.
– W orędziu przypomniał nie tylko wojny i zbrodnie, ale też wspólne dziedzictwo – św. Jadwigę Śląską, rozwój samorządów miejskich, kulturę prawa niemieckiego. To była próba spojrzenia na historię całościowo – mówi prof. Kucharczyk.
Centrum Historii Zajezdnia organizuje szereg wydarzeń w ramach Roku Pojednania. Najważniejsze uroczystości odbędą się 18 i 19 listopada.
– O godzinie 11.00 pod pomnikiem kard. Kominka we Wrocławiu odbędzie się wspólna uroczystość polsko-niemiecka. Będą też msza w katedrze, modlitwa ekumeniczna oraz wystawa w Muzeum Archiwum Archidiecezjalnym, gdzie będzie można zobaczyć oryginały listów biskupów – mówi historyk.
Więcej szczegółów w rozmowie.
Rozmawiał ks. Rafał Kowalski.
POSŁUCHAJ!