Wrocław kontynuuje jeden z najdłużej funkcjonujących i najbardziej kompleksowych programów w Polsce, dotyczących kontroli liczebności komarów. Inicjatywa, realizowana nieprzerwanie od 1998 roku, obejmuje cały obszar miasta i jest prowadzona od marca do października każdego roku. Dzięki współpracy z Uniwersytetem Wrocławskim oraz specjalistami z zakresu ochrony środowiska, miasto wypracowało skuteczny i ekologiczny system ograniczania liczby komarów – bez szkody dla bioróżnorodności.
Celem programu nie jest całkowita eliminacja tych owadów, lecz kontrolowane ograniczenie ich liczebności, ze szczególnym naciskiem na wykorzystanie metod biologicznych. Wrocław – ze względu na położenie geograficzne, specyficzny klimat i obecność wielu zbiorników wodnych – stwarza idealne warunki do rozmnażania się komarów. Dlatego kluczowym elementem działań jest regularny monitoring miejsc rozwojowych oraz dynamiczne reagowanie na zagrożenie wzrostu populacji.
– Program obejmuje około 300 stałych punktów monitoringu w miejskich terenach zielonych, takich jak parki, skwery, doliny rzeczne i kanały. Każdego roku realizowane są również działania edukacyjne – prowadzimy kampanie informacyjne podczas wydarzeń miejskich, rozdając ulotki, sadzonki lawendy oraz publikując materiały edukacyjne w mediach – mówi dyrektorka Wydziału Środowiska UM Wrocławia, Małgorzata Demianowicz.
Jak to wygląda w praktyce?
Wiosną rozpoczynamy opryski biologicznymi preparatami, działające wyłącznie na larwy komarów i nieszkodliwe dla innych organizmów. Konkretne miejsca są typowane dzięki monitoringowi potencjalnych miejsc rozwojowych komarów, ustalaniu wielkości populacji. To najczęściej zielone obrzeża miasta w pobliżu rzek i kanałów żeglugowych.
Wróg komara to ryba!
Biologiczne metody zwalczania larw komarów wspomagamy zarybiając wrocławskie zbiorniki wodne m.in. takimi gatunkami jak: lin, karaś, wzdręga słonecznica, jaź.
Zbiorniki do zarybienia są typowane we współpracy ze Stowarzyszeniem Natrix. Organizacja wskazuje te zbiorniki które nie są zamieszkałe przez płazy. Rozpoczęcie zarybiania zostało poprzedzone wykonaniem przez zespół naukowców ekspertyzy dotyczącej warunków panujących w stałych zbiornikach. Obserwacje prowadzone w zbiornikach objętych introdukcją ryb wykazują trafność i skuteczność tej metody. W żadnym przypadku nie zanotowano zjawiska ich masowego wylęgu.
Każdego roku kilka zbiorników jest inwentaryzowanych pod względem składu gatunkowego i ilościowego występujących ryb. Wykonana ekspertyza pozwala na prawidłowe zarybianie zbiorników w następnych latach, w szczególności wskazuje jakimi gatunkami oraz jak nie doprowadzić do przegęszczenia w zbiorniku.
Zarybianiu podlegają wyłącznie zbiorniki należące do miasta Wrocławia, pozostające pod nadzorem Zarządu Zieleni Miejskiej, w których nie wolno łowić.
Badania trwają cały czas
Od 2007 roku Wrocław współpracuje z Uniwersytetem Wrocławskim, prowadząc badania składu oraz zwalczania fauny komarów.
– Obecnie systematycznie badany jest skład gatunkowy komarów występujących na terenie miasta ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych, które mogą się pojawić ze względu na różne procesy, jak chociażby zmiany klimatu oraz transport. Dzięki badaniom już udało się potwierdzić kilka gatunków, które w latach wcześniejszych nie były stwierdzane na naszym terenie – mówi główna specjalistka z działu Geologii i Kształtowania Środowiska UM Wrocławia, Monika Kaliwoda.
Wrocławski program zyskał uznanie również poza granicami miasta. Z doświadczenia Wrocławia korzystają m.in. sąsiednie gminy: Czernica, Jelcz-Laskowice, Siechnice, a od 2025 r. także sołectwa z gminy Oborniki Śląskie.
Co Ty możesz zrobić, aby pozbyć się komarów?
- Pojemniki, w których zbierasz deszczówkę, zabezpiecz w sposób umożliwiający jej gromadzenie, np. moskitierą, lub wymieniaj w nich wodę 2 razy w tygodniu, wykorzystując ją do podlewania roślin.
- Wodę w pojemnikach gospodarstwa domowego, których nie można zabezpieczyć, wymieniaj systematycznie co 3-4 dni, zwłaszcza w miesiącach letnich.
- Usuń wszelkie niepotrzebne pojemniki, w których może gromadzić się deszczówka, np. puszki, butelki, słoiki, zabawki (te, które są przydatne, odwróć do góry dnem).
- Pozbądź się starych opon (woda w jednej oponie może być miejscem wylęgu nawet 10 tys. komarów).
- Systematycznie czyść rynny z liści i gruzu, aby woda mogła swobodnie spływać.
- Czyść basen, zamontuj filtry, a gdy nie będzie już potrzebny, opróżnij go i zabezpiecz.
- Zarybiaj ozdobne oczka wodne i stawy drobnymi rybkami, które będą zjadały pojawiające się larwy.
- W oczkach wodnych, jeżeli nie ma ryb, zamontuj urządzenia, które będą utrzymywały stałą cyrkulację wody.
- Jesienią i wiosną usuwaj samice, które znalazły schronienie w takich pomieszczeniach, jak strychy, piwnice.
- Używaj moskitier, czyli siatek, chroniących twój dom przed komarami i innymi owadami.
- Stosuj preparaty, zawierające substancje odstraszające komary, specjalistyczne do pomieszczeń oraz kosmetyczne bezpośrednio na ciało.
- Stosuj odpowiednią odzież (długi rękaw i spodnie), ochraniającą ciało zwłaszcza wieczorem i nad ranem, w czasie największej aktywności komarów.
- Eliminuj miejsca sprzyjające rozwojowi komarów na swojej posesji i w jej sąsiedztwie.
- W ogrodzie lub na balkonie posadź rośliny, które odstraszają komary, m.in. lawenda wąskolistna, mięta pieprzowa, komarzyca, kocimiętka właściwa, bazylia pospolita, mirt zwyczajny, koper włoski, surmia bignoniowa.
